اصول اساسي نوازندگي ويولن (بخش اول)

آموزش ويولن ، دانلود فيلم آموزش ويولن، ويلن ، ويالن،كتاب آموزش ويولن

اصول اساسي نوازندگي ويولن (بخش اول)

اصول اساسي نوازندگي ويولن (بخش اول)

در سلسله مقالات آموزشي” اصول نوازندگي ويولن” سعي بر آن است تا به تدريج با معرفي، دسته بندي و آموزش نكات متعدد و مختلف مربوط به نوازندگي اين ساز، هنرجويان به دركي صحيح در اين زمينه دست يابند. همواره در نوازندگي ويولن بايد به اين اصل توجه داشت كه انتخاب طبيعي ترين شكل و فرم براي اندام هاي مختلف بدن در انجام فعاليت هاي نوازندگي، صحيح ترين راهكار اجرايي است و انتخاب هر وضعيت غير طبيعي براي اعضاي مختلف بدن، كه نوازنده براي استمرار و حفظ آن وضعيت نيازمند صرف نيروي اضافي يا بوجود آوردن كشش هاي نامتعارف در اعضا گردد، اشتباه است.

در نظر داشتن اصل بالا، باعث مي گردد تا تمرين و نوازندگي ساز آسانتر انجام پذيرفته و مشكلات اجرايي جملاتي كه نواختن آنها با حفظ حالات اشتباه و غير طبيعي، ناممكن بوده حل گردد. از طرف ديگر رهايي از استيل هاي اشتباه باعث مي گردد تا نوازندگي با خستگي بيش از اندازه همراه نگشته و لذت بخش شود.

الگوي شماره ۱/۱:

- نحوه دست گرفتن ساز
بطور كلي ويولن در هنگام نواخته شدن با سه نقطه چانه، شانه و دست چپ در تماس است و هر يك از اين نقاط بخشي از بار دست گرفتن ساز را به دوش مي كشند. هرچند، نوازنده بايد بتواند كه ويولن را بدون كمك گرفتن از دست چپ و فقط با كمك گردن و شانه نگاه دارد.

۱/۱/۱- شانه و گردن:
نوازنده نبايد براي نگهداري ساز بر روي شانه چپ، آنرا بالا كشد و شانه بايد در هنگام گرفتن ساز به همان وضعيت افتاده خود در حالت طبيعي بدن باقي ماند. طبيعي است اگر گردن نوازنده بلند باشد، او ناخودآگاه براي با تسلط گرفتن ساز، نيازمند بالا كشيدن شانه و يا خم كردن اضافي گردن خود به سمت پايين است كه البته اتخاذ هر يك از دو مورد فوق توسط نوازنده اشتباه است.

زيرا براي حفظ اولي او بايد يك توان اضافي را به شكل بيهوده اي صرف بالا نگه داشتن شانه گرداند كه هم باعث خستگي او شده و هم دائما درصدي از فكر او بايستي به حفظ اين حالت معطوف باشد. مورد دوم نيز، از آنجا كه غضروف ها و مهره هاي گردن را به حالت كشش بيش از اندازه مي اندازد و بر آنها فشار وارد مي كند، مطلوب نيست.

به دو شكل مي توان از اين معضل رهايي يافت: نخست آنكه به وسيله تكه پارچه اي كه بر روي خود برگردانده شده و يا به اصطلاح ” تا ” شده و در زير ويولن قرار گرفته است، اين ارتفاع تامين گردد و ديگر آنكه از بالشتك هاي مخصوص كارخانه اي استفاده گردد. انتخاب يك بالشتك مناسب بسيار مهم بوده و مي تواند تاثير بسزايي بر راحت تر نواختن داشته باشد.

نوع مرغوب اين بالشتك ها، كه داراي قابليت تنظيم ارتفاع در دو طرف خود است، ميتواند مناسب ترين وضعيت ارتفاعي را به شكلي مطلوب در اختيار نوازنده قرار دهند و از ديگر سو، اين بالشتك ها كه در نقاط پايه اي خود به صورت مفصلي به بدنه اصلي متصل مي گردند قابليت چرخش محدود پايه ها را به بالشتك مي دهد كه باعث مي گردد تا اين ابزار از حالت بي انعطافي خارج گشته و به وضعي مناسب بدن نوازنده با ساز ارتباط يابد.

نكته مهمي كه بايد در اين بالشتك ها رعايت گردد، وضعيت طراحي صحفه كف بالشتك و چگونگي طراحي قوس آن است، بطوريكه بالشتك كاملا بتواند از طرفي بر شانه قرار گرفته و از طرف ديگر بر روي استخوان ترقوه و كناره قفسه سينه بنشيند. بر روي صفحه كف بايد از فوم يا ابر با ضخامت مناسب پوشانده شده باشد و از استفاده از بالشتك هايي كه در آنها از فوم استفاده نشده و يا جنس فوم آنها كيفيت نبوده و دوام ندارند، توصيه نمي شود. در بالشتك هاي مرغوب پايه ها قابليت فاصله گيري عرضي از يكديگر راداشته و بر اين اساس مي توانند در ويولن هايي با اندازه هاي متفاوت پشت به پشت كاسه پاييني بكار روند. اين قابليت همچنين باعث مي گردد تا بتوان محل قرار گيري بالشتك بر كاسه پاييني را تغيير داد و كنترل و تسلط بهتري بر ساز بدست آورد.

در اينجا بايد به يكي از مهمترين مزاياي استفاده از بالشتك توجه داشت و آن عدم تاثيرگذاري بالشتك در صداي حاصله از ويولن است. بالشتك باعث مي گردد تا بخشي از صداي ساز كه به هرحال از طريق صفحه پشتي خارج مي گردد جذب پارچه لباس نوازنده نگردد و صدايي خالص از ساز حاصل گردد. ( جالب اينجاست كه پارچه هاي با جنس هاي متفاوت، مي تواند تاثيرات متفاوتي بر صداي ساز گذارد كه امتحان آنرا براي علاقه مندان مي گذاريم.)

۲/۱/۱- ميزان بالا بردن دست چپ:
در حالت كلي، نوازنده بايد دست چپ را تا جايي بالا برد كه ساز و دسته آن امتدادي افقي با زمين پيدا كند و بهتر است ساز بگونه اي گرفته نشود كه دسته و سرپنجه ساز به سمت زمين و يا برعكس آن نشانه گرفته شود. زيرا در حالت اول ستون مهرها به كشش بي مورد به سمت پايين مي افتند و همچنين در اين حالت، به علت خمودگي نوازنده، تنفس او مشكل تر مي گردد. در حالت دوم نيز به مهرهاي گردن در جهت معكوس فشار وارد مي گردد.

الگوي شماره۱/۲:
- نكات مربوط به دست چپ:
۱/۱/۲- چرخش دست:
دست انسان به شكل طبيعي درحالت ايستاده، به فرمي قرار مي گيرد كه كف دست ها به موازات بدن مي باشد.

شكل طبيعي و صحيح قرار گيري دست چپ روي گريف

حال از آنجا كه براي نواختن اين ساز، لازم است تا كف دست و انگشتان نوازنده به سمت تخته انگشت گذاري( گريف ) متمايل گردد، بنابراين بايستي نوازنده دستش را در حين بالا آوردن ، به سمت گريف بچرخاند.

۲/۱/۲- محل قرارگيري دست بر روي گريف:
در حالت معمول موقعيت قرارگيري دست نوازنده بر روي دسته ساز ، منطبق با پوزيسيون اول دست چپ است كه در اين حالت لازم است تا شست در كناره دسته، روبروي نقطه تماس انگشت اول با گريف قرار گرفته و بهتر است تا با آن هم راستا بوده و جلوتر و يا عقب تر از آن نباشد.

تذكر-۱:
نقطه تماس انگشت اول با گريف در مورد فوق، به فاصله يك پرده كامل از شيطانك فرض شده است و منظور قرار گيري انگشت اول در حالت به عقب كشيده شده با فاصله نيم پرده از شيطانك نيست.

براي آنكه دست چپ نوازنده در موقعيت پوزيسيون اول قرار گيرد، لازم است تا او علاوه بر آنكه دستش را در هنگام بالا آوردن از ناحيه آرنج خم مي كند، بازوي چپش را نيز كمي نسبت به تنه جلو آورد كه نشانه آن، همان جلوتر رفتن آرنج نسبت به بدن نوازنده است. ( در اين حالت بازو به سمت بالا حركت مي كند.) انجام اين امر باعث مي شود كه اولا كف دست نسبت به بدن نوازنده فاصله گرفته، جلوتر رفته و بتواند در پوزيسيون اول مستقر شود و ثانيا ساز و دسته آن امتدادي افقي با زمين پيدا كند.( رجوع به بند شماره ۲/۱/۱)

تذكر-۲:
نكته مهمي كه در اينجا بايد دقت داشت آن است كه نيازي نيست كه نوازنده براي حركت دادن بازوي چپ، شانه چپ خود را نيز به سمت جلو حركت دهد و بازو را به همراه شانه، به اصطلاح” به راه ” اندازد. بعضي نيز به اشتباه در هنگام دست گيري ساز براي متمايل ساختن ويولون به سمت داخل قفسه سينه، شانه چپ خود را به سمت راست چرخانده و در واقع شانه را به سمت داخل قفسه سينه متمايل مي كنند كه اتخاذ هر دو اين حالات اشتباه بوده و درهر دو اين حالات شانه چپ از امتداد گردن و شانه راست خارج مي گردد.
 شيوه اشتباه در شكستگي مچ به داخل

در واقع براي فهم بهتر موضوع بايد به “نقش مفصلي” شانه توجه نمود. مفصل شانه، انجام حركات چرخشي و جابجايي بازو را بدون به حركت در آوردن ناحيه كلي شانه و بخشي از ناحيه سمت چپ قفسه سينه امكان پذير مي سازد.
 شيوه اشتباه در پيچش مچ به سمت راست
۳/۱/۲- مچ:
همانطور كه مچ دست در حالت افتاده طبيعي هم راستا با ساعد قرار دارد، نبايد در زمان بالا آوردن دست و گرفتن ساز به منظور انگشت گذاري نيز، مچ به سمت داخل و يا خارج، بشكند و از راستاي ساعد خارج گردد ( در حالت اول، به اصطلاح دست به شكل گدايي در آيد و در حالت دوم، مچ به صورت بيرون زده شود.) و يا به طرفين متمايل گشته و به سمت چپ يا راست بشكند.

تذكر-۳:
هم راستايي مچ و ساعد در هنگام نواختن، تنها در پوزيسيون هاي پايين تر دست چپ، امكان پذير بوده و لازم است تا نوازنده آنرا به بهترين شكل ممكن، رعايت نمايد.

تذكر-۴:
اين هم راستايي در حالت عمومي نواختن مورد نظر است و مچ را گاه مي توان براي اجراي با تسلط تر مواردي چون بعضي آكورد هاي چهارسيمه و يا تريل ها از حالت هم راستايي با ساعد خارج ساخت و به سمت داخل و يا خارج متمايل ساخت.
 شيوه اشتباه در شكستگي مچ به خارج

تذكر-۵:
در صورتي كه مچ نوازنده به سمت داخل بشكند، جداي از آنكه در هنگام تغيير پوزيسيون دچار مشكل مي گردد انگشتانش در هنگام نواختن نيز ممكن است تا با همديگر درگير شده و به اصطلاح به يكديگر گير كنند. از طرف ديگر نوازنده نمي تواند تا با تسلط بر روي گريف انگشت گذاري نمايد.
  شيوه طبيعي و صحيح
تذكر-۶:
در صورتي كه مچ به سمت خارج بشكند، نوازنده لازم است تا براي رساندن انگشتان به پرده مورد نظر، آنها را از فرم و شكل عادي انگشت گذاري خود، خارج نمايد. از طرف ديگر با توجه به دورتر شدن انگشت هاي نوازنده از پرده هاي ساز( به علت بوجود آمدن شكل عقب كشيده انگشتان به واسطه عقب رفتگي مچ )، امكان نرسيدن انگشت ها بر سر پرده ها وجود دارد كه باعث مي شود تا نوازنده انگشتانش را به اصطلاح ” كم ” گذاشته و خارج بنوازد. همچنين شكست دائمي مچ به سمت خارج، باعث دردناكي آن ناحيه در دراز مدت مي گردد.

ادامه الگوي شماره۱/۲:
- نكات مربوط به دست چپ:
۲/۱/۴- شست چپ:
توجه به چگونگي نگهداري شست چپ در حالت صحيح و نكاتي كه مربوط به اين انگشت و ناحيه ي متصل به آن در كف دست چپ است، همواره بايد مورد توجه نوازندگان ويولون باشد.
 شيوه استباه درمتمايل ساختن آرنج به سمت راست
همانطور كه در حالت طبيعي دست، شست چپ به فرم كشيده قرار داشته و در بند اول و آخر آن ( كه همان مفصل پيوند دهنده انگشت شست به دست مي باشد ) شكستگي ندارد، نيازي نيست تا در هنگام دست گيري يا نواختن ساز نيز، شست چپ دچار شكستگي گردد.

تذكر-۷: ناكل انگشتان ( knuckles )رديف مفاصل پيوند دهنده آخرين بند انگشتان به دست است و ترتيب شمارش بند انگشتان در اين سلسله مقالات به صورت اختياري، از سوي سر انگشت به سمت ناكل انتخاب گرديده است.

تذكر-۸: در بند اول امكان به وجود آمدن دو شكل شكستگي در شست وجود دارد. نخست شكستگي به سمت داخل كه باعث مي گردد تا سر انگشت به سمت گريف متمايل گردد و دوم شكستگي به سمت خارج كه باعث منحرف شدن سر انگشت به سمت چپ نوازنده يا همان خارج گريف است.

در حالت نخست شكستگي ( با توجه به عدم استفاده از انگشت شست در حالت عمومي ويولون نوازي )، بايد توجه داشت كه انحراف سر انگشت شست به سمت گريف باعث مي گردد تا در هنگام انگشت گذاري شست براي ديگر انگشتان ايجاد مزاحمت نمايد كه اين مزاحمت، در هنگام انگشت گذاري نوازنده بر روي سيم سل به حداكثر ميزان خود مي رسد.

از ديگر سو، شكستگي شست به سمت داخل باعث بوجود آمدن نوعي گرفتگي يا انقباض در انگشت شست و هم ناحيه اي از كف دست چپ كه با شست مرتبط است نيز مي گردد كه علاوه بر ايجاد خستگي زود هنگام دست در تمرين، سرعت نواختن را نيز كاهش مي دهد.

در حالت دوم شكستگي، انحراف شست به سمت خارج باعث مي گردد تا از ميزان تسلط در نوازندگي كاسته شود. همواره شست و كناره اولين انگشت دست چپ، بيشترين ميزان نقش را در دست گيري ساز ايفا مي كنند و انحراف خارجي شست از ميزان اتكاي دست بر دسته ساز و توان نوازنده در دست گيري ساز مي كاهد.
  شكستگي اشتباه شست به سمت گريف
تذكر-۹: در بند آخر شست، معمولا تنها شكست داخلي رخ مي دهد. اين نوع شكستگي اشتباه كه باعث بوجود آمدن نوعي برآمدگي در ناحيه داخلي كف دست كه با شست مرتبط است مي گردد، از دامنه حركتي ديگر انگشتان دست چپ مي كاهد.

تذكر-۱۰: پس از اين مقدمه به شايع ترين نوع اشتباه نوازندگان، در رابطه با شكستگي شست چپ مي پردازيم و آن حالتي است كه از تركيب حالات اشتباه بالا رخ مي دهد. در اين حالت اشتباه، شست از بند اول و آخر به صورت توامان به “سمت داخل” مي شكند. بروز اين حالت در دست باعث مي گردد تا نوازنده از مجموعه ي ايرادات هر يك از شكست هاي اشاره شده در بالا رنج برده و دچار ضعف در نوازندگي گردد.
 شكستگي اشتباه شست به سمت خارج
تذكر-۱۱: در حالت كلي، بهتر است شست چپ نسبت به گريف تا نقطه اي كه ميان سر انگشت و اولين بند آن قرار دارد ( يا نقطه مياني اولين بند)، بالا آورده شود.
 شكستگي اشتباه توامان شست
رعايت اين نكته باعث مي گردد تا “فاصله مياني” لازم بين دست چپ نوازنده و زير دسته ساز به اندازه اي متعادل وجود داشته باشد.(آموزش ويولن البته مقدار اين فاصله بر اساس شكل و اندازه ي دست نوازندگان متفاوت است.)*

۲/۱/۵- آرنج چپ:
در حالت قرارگيري دست چپ در “پوزيسيون هاي پايين تر” گريف ويولون بهتر است تا آرنج چپ دقيقا در زير وسط ويولون و يا در زير امتداد گريف قرار گيرد و بهتر است سعي شود تا در اين ناحيه، آرنج بيش از اندازه به سمت راست و يا چپ متمايل نگردد.
 حالت صحيح شست
تذكر-۱۲: در صورتي كه آرنج بيش از اندازه به سمت چپ متمايل گردد، نوازنده در انگشت گذاري بر روي سيم سل دچار مشكل مي گردد و به سختي مي تواند انگشتانش را به سيم آخر ويولن برساند.

اين حالت بحراني در انگشت چهارم دست چپ، حتي براي نوازندگاني كه داراي انگشتان بلند و كشيده نيز هستند، مشكل آفرين است.

تذكر-۱۳: در صورتي آرنج بيش از اندازه به سمت راست متمايل گردد، نوازنده در انگشت گذاري به شكل صحيح بر روي سيم مي، دچار مشكل مي گردد.**
 شيوه اشتباه در متمايل ساختن آرنج به سمت چپ
*چنانچه دست چپ نسبت به دسته ساز زيادتر از حد، بالا رود و يا بيش از اندازه پايين تر نسبت به دسته ساز گرفته شود، در هر دو فوق حالت فاصله مياني اشاره شده در بالا از بين مي رود و باعث پديدار شدن اشكالاتي در نحوه و شكل انگشت گذاري بر گريف مي گردد كه در بحث انگشت گذاري به آن اشاره خواهد شد.

** در بحث انگشت گذاري اين موضوع مورد بررسي قرار خواهد گرفت.

اين مطلب نخستين بار در مجلۀ موسيقي گفتگوي هارمونيك منتشر گرديده است

تا كنون نظري ثبت نشده است
ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در رویا بلاگ ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.