در سلسله مقالات آموزشي” اصول نوازندگي ويولن” سعي بر آن است تا به تدريج با معرفي، دسته بندي و آموزش نكات متعدد و مختلف مربوط به نوازندگي اين ساز، هنرجويان به دركي صحيح در اين زمينه دست يابند. همواره در نوازندگي ويولن بايد به اين اصل توجه داشت كه انتخاب طبيعي ترين شكل و فرم براي اندام هاي مختلف بدن در انجام فعاليت هاي نوازندگي، صحيح ترين راهكار اجرايي است و انتخاب هر وضعيت غير طبيعي براي اعضاي مختلف بدن، كه نوازنده براي استمرار و حفظ آن وضعيت نيازمند صرف نيروي اضافي يا بوجود آوردن كشش هاي نامتعارف در اعضا گردد، اشتباه است.
در نظر داشتن اصل بالا، باعث مي گردد تا تمرين و نوازندگي ساز آسانتر انجام پذيرفته و مشكلات اجرايي جملاتي كه نواختن آنها با حفظ حالات اشتباه و غير طبيعي، ناممكن بوده حل گردد. از طرف ديگر رهايي از استيل هاي اشتباه باعث مي گردد تا نوازندگي با خستگي بيش از اندازه همراه نگشته و لذت بخش شود.
الگوي شماره ۱/۱:
- نحوه دست گرفتن ساز
بطور كلي ويولن در هنگام نواخته شدن با سه نقطه چانه، شانه و دست چپ در تماس است و هر يك از اين نقاط بخشي از بار دست گرفتن ساز را به دوش مي كشند. هرچند، نوازنده بايد بتواند كه ويولن را بدون كمك گرفتن از دست چپ و فقط با كمك گردن و شانه نگاه دارد.
۱/۱/۱- شانه و گردن:
نوازنده نبايد براي نگهداري ساز بر روي شانه چپ، آنرا بالا كشد و شانه بايد در هنگام گرفتن ساز به همان وضعيت افتاده خود در حالت طبيعي بدن باقي ماند. طبيعي است اگر گردن نوازنده بلند باشد، او ناخودآگاه براي با تسلط گرفتن ساز، نيازمند بالا كشيدن شانه و يا خم كردن اضافي گردن خود به سمت پايين است كه البته اتخاذ هر يك از دو مورد فوق توسط نوازنده اشتباه است.
زيرا براي حفظ اولي او بايد يك توان اضافي را به شكل بيهوده اي صرف بالا نگه داشتن شانه گرداند كه هم باعث خستگي او شده و هم دائما درصدي از فكر او بايستي به حفظ اين حالت معطوف باشد. مورد دوم نيز، از آنجا كه غضروف ها و مهره هاي گردن را به حالت كشش بيش از اندازه مي اندازد و بر آنها فشار وارد مي كند، مطلوب نيست.
بالشتك ويولون
نكته مهمي كه بايد در اين بالشتك ها رعايت گردد، وضعيت طراحي صفحه كف بالشتك و چگونگي طراحي قوس آن است، بطوريكه بالشتك كاملا بتواند از طرفي بر شانه قرار گرفته و از طرف ديگر بر روي استخوان ترقوه و كناره قفسه سينه بنشيند. بر روي صفحه كف بايد از فوم يا ابر با ضخامت مناسب پوشانده شده باشد و از استفاده از بالشتك هايي كه در آنها از فوم استفاده نشده و يا جنس فوم آنها كيفيت نبوده و دوام ندارند، توصيه نمي شود. در بالشتك هاي مرغوب پايه ها قابليت فاصله گيري عرضي از يكديگر راداشته و بر اين اساس مي توانند در ويولن هايي با اندازه هاي متفاوت پشت به پشت كاسه پاييني بكار روند. اين قابليت همچنين باعث مي گردد تا بتوان محل قرار گيري بالشتك بر كاسه پاييني را تغيير داد و كنترل و تسلط بهتري بر ساز بدست آورد.
در اينجا بايد به يكي از مهمترين مزاياي استفاده از بالشتك توجه داشت و آن عدم تاثيرگذاري بالشتك در صداي حاصله از ويولن است. بالشتك باعث مي گردد تا بخشي از صداي ساز كه به هرحال از طريق صفحه پشتي خارج مي گردد جذب پارچه لباس نوازنده نگردد و صدايي خالص از ساز حاصل گردد. ( جالب اينجاست كه پارچه هاي با جنس هاي متفاوت، مي تواند تاثيرات متفاوتي بر صداي ساز گذارد كه امتحان آنرا براي علاقه مندان مي گذاريم.)
۲/۱/۱- ميزان بالا بردن دست چپ:
در حالت كلي، نوازنده بايد دست چپ را تا جايي بالا برد كه ساز و دسته آن امتدادي افقي با زمين پيدا كند و بهتر است ساز بگونه اي گرفته نشود كه دسته و سرپنجه ساز به سمت زمين و يا برعكس آن نشانه گرفته شود. زيرا در حالت اول ستون مهرها به كشش بي مورد به سمت پايين مي افتند و همچنين در اين حالت، به علت خمودگي نوازنده، تنفس او مشكل تر مي گردد. در حالت دوم نيز به مهرهاي گردن در جهت معكوس فشار وارد مي گردد.
- نكات مربوط به دست چپ:
۱/۱/۲- چرخش دست:
دست انسان به شكل طبيعي درحالت ايستاده، به فرمي قرار مي گيرد كه كف دست ها به موازات بدن مي باشد.حال از آنجا كه براي نواختن اين ساز، لازم است تا كف دست و انگشتان نوازنده به سمت تخته انگشت گذاري( گريف ) متمايل گردد، بنابراين بايستي نوازنده دستش را در حين بالا آوردن ، به سمت گريف بچرخاند.
۲/۱/۲- محل قرارگيري دست بر روي گريف:
در حالت معمول موقعيت قرارگيري دست نوازنده بر روي دسته ساز ، منطبق با پوزيسيون اول دست چپ است كه در اين حالت لازم است تا شست در كناره دسته، روبروي نقطه تماس انگشت اول با گريف قرار گرفته و بهتر است تا با آن هم راستا بوده و جلوتر و يا عقب تر از آن نباشد.
تذكر-۱:
نقطه تماس انگشت اول با گريف در مورد فوق، به فاصله يك پرده كامل از شيطانك فرض شده است و منظور قرار گيري انگشت اول در حالت به عقب كشيده شده با فاصله نيم پرده از شيطانك نيست.
براي آنكه دست چپ نوازنده در موقعيت پوزيسيون اول قرار گيرد، لازم است تا او علاوه بر آنكه دستش را در هنگام بالا آوردن از ناحيه آرنج خم مي كند، بازوي چپش را نيز كمي نسبت به تنه جلو آورد كه نشانه آن، همان جلوتر رفتن آرنج نسبت به بدن نوازنده است. ( در اين حالت بازو به سمت بالا حركت مي كند.) انجام اين امر باعث مي شود كه اولا كف دست نسبت به بدن نوازنده فاصله گرفته، جلوتر رفته و بتواند در پوزيسيون اول مستقر شود و ثانيا ساز و دسته آن امتدادي افقي با زمين پيدا كند.( رجوع به بند شماره ۲/۱/۱)
شيوه اشتباه در شكستگي مچ به داخل
نكته مهمي كه در اينجا بايد دقت داشت آن است كه نيازي نيست كه نوازنده براي حركت دادن بازوي چپ، شانه چپ خود را نيز به سمت جلو حركت دهد و بازو را به همراه شانه، به اصطلاح” به راه ” اندازد. بعضي نيز به اشتباه در هنگام دست گيري ساز براي متمايل ساختن ويولون به سمت داخل قفسه سينه، شانه چپ خود را به سمت راست چرخانده و در واقع شانه را به سمت داخل قفسه سينه متمايل مي كنند كه اتخاذ هر دو اين حالات اشتباه بوده و درهر دو اين حالات شانه چپ از امتداد گردن و شانه راست خارج مي گردد.
شيوه اشتباه در پيچش مچ به سمت راست
همانطور كه مچ دست در حالت افتاده طبيعي هم راستا با ساعد قرار دارد، نبايد در زمان بالا آوردن دست و گرفتن ساز به منظور انگشت گذاري نيز، مچ به سمت داخل و يا خارج، بشكند و از راستاي ساعد خارج گردد ( در حالت اول، به اصطلاح دست به شكل گدايي در آيد و در حالت دوم، مچ به صورت بيرون زده شود.) و يا به طرفين متمايل گشته و به سمت چپ يا راست بشكند.
شيوه اشتباه در شكستگي مچ به خارج
تذكر-۳:
هم راستايي مچ و ساعد در هنگام نواختن، تنها در پوزيسيون هاي پايين تر دست چپ، امكان پذير بوده و لازم است تا نوازنده آنرا به بهترين شكل ممكن، رعايت نمايد.
تذكر-۴:
اين هم راستايي در حالت عمومي نواختن مورد نظر است و مچ را گاه مي توان براي اجراي با تسلط تر مواردي چون بعضي آكورد هاي چهارسيمه و يا تريل ها از حالت هم راستايي با ساعد خارج ساخت و به سمت داخل و يا خارج متمايل ساخت.
شيوه طبيعي و صحيح
در صورتي كه مچ نوازنده به سمت داخل بشكند، جداي از آنكه در هنگام تغيير پوزيسيون دچار مشكل مي گردد انگشتانش در هنگام نواختن نيز ممكن است تا با همديگر درگير شده و به اصطلاح به يكديگر گير كنند. از طرف ديگر نوازنده نمي تواند تا با تسلط بر روي گريف انگشت گذاري نمايد.تذكر-۶:
در صورتي كه مچ به سمت خارج بشكند، نوازنده لازم است تا براي رساندن انگشتان به پرده مورد نظر، آنها را از فرم و شكل عادي انگشت گذاري خود، خارج نمايد. از طرف ديگر با توجه به دورتر شدن انگشت هاي نوازنده از پرده هاي ساز( به علت بوجود آمدن شكل عقب كشيده انگشتان به واسطه عقب رفتگي مچ )، امكان نرسيدن انگشت ها بر سر پرده ها وجود دارد كه باعث مي شود تا نوازنده انگشتانش را به اصطلاح ” كم ” گذاشته و خارج بنوازد. همچنين شكست دائمي مچ به سمت خارج، باعث دردناكي آن ناحيه در دراز مدت مي گردد.
ادامه الگوي شماره۱/۲:
- نكات مربوط به دست چپ:
۲/۱/۴- شست چپ:
توجه به چگونگي نگهداري شست چپ در حالت صحيح و نكاتي كه مربوط به اين انگشت و ناحيه ي متصل به آن در كف دست چپ است، همواره بايد مورد توجه نوازندگان ويولون باشد.
همانطور كه در حالت طبيعي دست، شست چپ به فرم كشيده قرار داشته و در بند اول و آخر آن ( كه همان مفصل پيوند دهنده انگشت شست به دست مي باشد ) شكستگي ندارد، نيازي نيست تا در هنگام دست گيري يا نواختن ساز نيز، شست چپ دچار شكستگي گردد.
تذكر-۷: ناكل انگشتان ( knuckles )رديف مفاصل پيوند دهنده آخرين بند انگشتان به دست است و ترتيب شمارش بند انگشتان در اين سلسله مقالات به صورت اختياري، از سوي سر انگشت به سمت ناكل انتخاب گرديده است.
تذكر-۸: در بند اول امكان به وجود آمدن دو شكل شكستگي در شست وجود دارد. نخست شكستگي به سمت داخل كه باعث مي گردد تا سر انگشت به سمت گريف متمايل گردد و دوم شكستگي به سمت خارج كه باعث منحرف شدن سر انگشت به سمت چپ نوازنده يا همان خارج گريف است.
در حالت نخست شكستگي ( با توجه به عدم استفاده از انگشت شست در حالت عمومي ويولون نوازي )، بايد توجه داشت كه انحراف سر انگشت شست به سمت گريف باعث مي گردد تا در هنگام انگشت گذاري شست براي ديگر انگشتان ايجاد مزاحمت نمايد كه اين مزاحمت، در هنگام انگشت گذاري نوازنده بر روي سيم سل به حداكثر ميزان خود مي رسد.
شكستگي اشتباه شست به سمت گريف
تذكر-۹: در بند آخر شست، معمولا تنها شكست داخلي رخ مي دهد. اين نوع شكستگي اشتباه كه باعث بوجود آمدن نوعي برآمدگي در ناحيه داخلي كف دست كه با شست مرتبط است مي گردد، از دامنه حركتي ديگر انگشتان دست چپ مي كاهد.
شكستگي اشتباه شست به سمت خارج
شكستگي اشتباه توامان شست
حالت صحيح شست
در حالت قرارگيري دست چپ در “پوزيسيون هاي پايين تر” گريف ويولون بهتر است تا آرنج چپ دقيقا در زير وسط ويولون و يا در زير امتداد گريف قرار گيرد و بهتر است سعي شود تا در اين ناحيه، آرنج بيش از اندازه به سمت راست و يا چپ متمايل نگردد.تذكر-۱۲: در صورتي كه آرنج بيش از اندازه به سمت چپ متمايل گردد، نوازنده در انگشت گذاري بر روي سيم سل دچار مشكل مي گردد و به سختي مي تواند انگشتانش را به سيم آخر ويولن برساند.
اين حالت بحراني در انگشت چهارم دست چپ، حتي براي نوازندگاني كه داراي انگشتان بلند و كشيده نيز هستند، مشكل آفرين است.
شيوه اشتباه در متمايل ساختن آرنج به سمت چپ
** در بحث انگشت گذاري اين موضوع مورد بررسي قرار خواهد گرفت.
مطلبي كه پيش رو داريد در دومين جشنواره سايت ها و وبلاگهاي موسيقي ايران، مقام سوم را كسب كرده است.
- ۳,۳۲۸ بازديد
- ۰ نظر