ويولنسل سازي زهي و آرشهاي از خانواده ويولن است. صداي اين ساز در منطقه مياني سازهاي اين خانواده قراردارد. ويولنسل بسيار از ويولن و ويولا بزرگتر است و آن را برروي پايهاي كه به انتهاي آن نصب شده قرار ميدهند و مينوازند.
شناخت مقدماتي ويولنسل
ويولنسل (Violoncello) كه معمولا در زبان انگليسي به اختصار چلو (Cello) و در حالت جمع چلي (Celli) ناميده مي شود از خانواده سازهاي زهي آرشه اي است. بكارگيري اين ساز در تك نوازي، در گروه موسيقي مجلسي و همچنين در بخش زهي هاي يك اركستر متداول است.
واژه cello، خلاصه شده ي واژه ي ايتالي يي violoncello، به معني ويولن كوچك است. علت اين نامگذاري را بايد در دوران رنسانس و باروك جستجو كرد.
خانواده ي ويول، گروه سازهاي آرشه اي بود كه در آن دوران به جاي خانواده ويولن امروزي رواج داشت. ششمين عضو اين خانواده در محدوده صدايي كنترباس، violone ناميده مي شد كه سازي شبيه به كنترباس امروزي بود. منظور از ويولن چلو، سازي كوچكتر از ويولنِ خانواده ويول است.
ويولن چلو يا به تلفظ فرانسوي آن ويولنسل بسيار با موسيقي غربي آميخته شده است و آنرا سازي با نزديكترين صدادهي به صداي انسان توصيف كرده اند. اين ساز عضو ثابت اركستر استاندارد و بخش باس كوارتت زهي است و همچنين در بيشتر آنسامبل هاي ديگر نيز حضور دارد. كنسرتوها و سونات هاي فراوان براي ويولنسل نوشته شده است.
هرچند اين ساز در موسيقي مردم پسند كم كاربرد تر است، اما در برخي از ضبط هاي موسيقي پاپ و راك وارد تركيب قطعه مي شود. بتازگي ويولنسل در خيلي از اجراهاي هيپ هاپ و R & B خودنمايي مي كند. از آن جمله مي توان به اجراهاي خوانندگاني چون Rihanna و Ne-Yo در مسابقه جوايز موسيقي آمريكا اشاره كرد.
سوييت هاي سلوي باخ براي ويولنسل در زمره ي مشهورترين آثار دوره ي باروك هستند كه براي اين ساز نوشته شده است. دو كنسرتو در دو ماژور و ر ماژور اثر هايدن از آثار برجسته دوره ي كلاسيك براي اين ساز به شمار مي آيند.
همچنين مي توان به پنج سونات براي ويولنسل و پيانو اثر بتهوون اشاره كرد كه سه دوره مهم در تكامل آهنگ سازي او را پوشش مي دهد. رپرتوار دوره رمانتيك، كنسرتو از روبرت شومان در لا مينور، كنسرتوي آنتونين دورژاك و دو سونات از برامس را شامل مي شود. در دوره ي آغازين سده ي بيستم، كنسرتو در مي مينور از الگار و سونات هاي سلو براي ويولنسل از زولتان كوداي (اپوس 8) و پل هيندميث (اپوس 25) برجسته هستند.
انعطاف پذيري اين ساز در اجرا، آن را به ساز محبوب آهنگسازان نيمه دوم سده ي بيستم بدل كرد و اين محبوبيت به سبب تمركز سوليست هايي همچون زيگفريد پالم و مستيسلاو روستروپوويچ كه با تمركز بر روي موسيقي معاصر به ياري اين آهنگسازان آمده بودند افزايش مي يافت.
ساختمان ويولنسل
بدنه: ويولنسل معمولا از چوب ساخته مي شود، گرچه ممكن است مواد ديگري همچون فيبركربن و آلومينيوم نيز براي ساخت آن بكار گرفته شود. صفحه رويي يك ويولنسل سنتي از چوب صنوبر و پشت، كناره ها و دسته ساز از چوب افرا ساخته مي شود. گاهي از چوب درختان ديگري همچون سپيدار و بيد براي پشت و كناره هاي ساز استفاده مي شود. صفحه رويي و پشتي در بيشتر سازهاي ارزان قيمت چوب هاي چند لايه ساخته مي شود.
ساخت صفحه رويي و پشتي ساز بطور دست ساز مرسوم است، هرچند در ويولنسل هاي ارزان به روش ماشيني ساخته مي شوند.
بخش هاي كناري يا همان كلاف بين صفحه ي رويي و پشتي، با حرارت دادن چوب و خم كردن آن به دور قالب ها ساخته مي شوند.
بدنه ي ويولنسل در بالا و پايين پهن است و در وسط توسط دو كلاف C شكل پشت بهم باريك ميشود كه دو شكاف صدا به شكل f و خرك در اين قسمت قرار دارند.
دور تا دور صفحه رويي و پشتي خط سياهي به عنوان حاشيه تزئيني ايجاد مي كنند. كارگاه سازگري «لوئيس و كلارك» ويولنسل هايي از جنس فيبركربن ميسازد. اينگونه ويولنسلها بدليل جنس با دوام آنها و پايداريشان در برابر تغييرات دما و رطوبت، براي نواختن در بيرون ساختمان مناسب هستند.
ويولنسل فيبركربن
دسته (Neck)، جعبه گوشي ها (Pegboxآموزش ويولن)، پيچيدگي سر ساز (Scroll):دسته تراش خورده در بالاي بدنه ي اصلي به ساز متصل مي شود و در انتهاي آن جعبه گوشي ها و حلزوني سر ساز قرار دارد. دسته، جعبه ي گوشي ها و بخش حلزوني معمولا از چوبي يك تكه تراشيده مي شود.
قطعه اي با سطح منحني كه روي دسته ساز متصل مي شود و در بالاي بدنه ساز امتداد مي يابد گريف يا محل دستان (Fingerboard) نام دارد. شيطانك (Nut) يك برجستگي از چوب است كه در مرز دسته و جعبه ي گوشي ها نصب مي شود تا سيم ها روي آن قرار گيرند.
جعبه گوشي ها، چهار گوشي كوك ساز را در خود جاي مي دهد (به ازاي هر سيم يك گوشي). گوشي ها براي كوك كردن ساز از راه كاهش يا افزايش كشش سيم ها بكار گرفته مي شوند. بخش حلزوني قسمتي سنت از ساختمان ويولنسل و ديگر اعضاي خانواده ويولن است. براي ساخت گوشي ها و گريف معمولا از چوب آبنوس استفاده مي شود، اما ديگر چوبهاي سخت همچون شمشاد و بلسان بنفش را نيز مي توان بكار برد.
سيم ها: سيم هاي ويلنسل، هسته اي از جنس زه يا فلز و يا مواد تركيبي همچون نايلون دارند. نوازندگان ويلنسل ممكن است هر چهار سيم ساز خود را از يك نوع سيم انتخاب نكنند و تركيبي از اين انواع را، هم زمان بكار ببرند.
- ۳,۰۸۲ بازديد
- ۰ نظر